Het prijsplafond voor energie blijkt zeer complex, hoe werkt het?

Vanaf 1 januari 2023 gaat het energieplafond voor gas en stroom in. Wat in eerste instantie simpel leek, blijkt in de praktijk zeer ingewikkeld. Dat geldt zowel voor de consumenten als voor de energieleveranciers. De complexiteit van het prijsplafond voor energie maakt de invoering ervan tot het laatste moment onzeker. Wat maakt het prijsplafond voor energie nu eigenlijk zo ingewikkeld?

Wat is ook alweer het prijsplafond voor energie?

We schreven er al eerder over, maar we vatten het graag nog even kort samen. Heel simpel gesteld betekent het prijsplafond dat er maximumprijzen gaan gelden voor gas en stroom. Het gaat per 1 januari 2023 om de volgende bedragen: een maximale prijs voor stroom van € 0,40/kWh en een maximale prijs voor gas van € 1,45 m³.

Bij deze maximumprijzen horen plafonds. Die zijn voor nu vastgesteld op 1200 m³ gas en 2900 kWh stroom per jaar. Verbruik je boven de plafondwaardes, dan betaal je de dan geldende prijzen zoals opgenomen in je energiecontract. En die zijn zeer waarschijnlijk een stuk hoger dan de prijsplafond prijzen.

De plafonds zijn gebaseerd op het gemiddelde verbruik van huishoudens. De prijzen en het plafond liggen vast, ze zijn bij elke energieleverancier exact hetzelfde.

Wat is er zo complex aan het prijsplafond?

Tot zover lijkt het principe van maximumprijzen en plafonds niet zo ingewikkeld. In de praktijk zijn er echter een aantal factoren die het wel degelijk complex maken. We lichten ze hieronder voor je toe.

Het prijsplafond blijkt nog behoorlijk lastig.

Het prijsplafond bij wisselen van energieleverancier

Een groot aantal consumenten wisselt regelmatig van energieleverancier. Daar wil de overheid rekening mee houden, bij het toepassen van het prijsplafond. Na een overstap moet een leverancier namelijk bepalen hoeveel de nieuwe klant al verbruikt heeft. En daarnaast hoeveel ruimte er nog over is, voordat de klant het plafond bereikt.

Om de berekening bij overstappende klanten makkelijker te maken voor de energieleveranciers, is het verbruik waarvoor het prijsplafond geldt (de eerder genoemde 1200 m³ gas en 2900 kWh stroom per jaar) per maand uitgesplitst. Dit heet de volumegrens per maand. In de tabel hieronder zie je de afgesproken waardes voor 2023.

Het is in de praktijk nog ingewikkelder, want de volumes per maand zijn weer onderverdeeld per dag. Want stel dat iemand op 12 januari overstapt: dan moet de energieleverancier weten op hoeveel energie de nieuwe klant nog tot 31 januari aanspraak kan maken.

De verdeling kwam tot stand op basis van de gemiddelde energieconsumptie van Nederlandse huishoudens. Iedere energieleverancier moet vanaf 1 januari 2023 exact deze verdeling aanhouden. De gedachte achter de verdeling is, dat het stroom- en gasverbruik het hele jaar door wisselt. Als het koud en donker is gebruik je immers meer stroom en gas. In de warme, zonnige maanden is dat andersom.

Het prijsplafond en je voorschot

Het prijsplafond heeft ook gevolgen voor je voorschot. Je factuur kan er daardoor iets anders uit komen te zien. Wat je maandelijks betaalt, is een bedrag op basis van een inschatting van de werkelijke kosten die je gaat betalen. Ook daarbij moeten energieleveranciers rekening houden met het prijsplafond. Is de verwachting dat je verbruik de komende maanden hoger uitkomt dan de eerder genoemde maximale volumes? Dan rekent je leverancier voor alles wat je verbruikt boven het maximum niet meer de plafondprijs, maar de dan geldende contractprijs.

Het prijsplafond en de energiebelasting

Waar het prijsplafond ook mee te maken heeft, is de energiebelasting. Dit is namelijk onderdeel van het prijsplafond. De ene maatschappij zet de energiebelasting bij de vaste en de ander bij de variabele prijscomponenten.
Het kan zo zijn dat je op jouw factuur een prijs ziet die onder de plafondprijs zit. Maar als je de energiebelasting (zie tabel hieronder) er dan bij optelt kom je als het goed is alsnog op de plafondprijs uit.

ODE = Opslag Duurzame Energie.
Bovenstaande heffingen gelden op stroom tot een verbruik van 10.000 kWh en op gas tot een verbruik van 170.000 m³.

Kortom, hoe leveranciers precies factureren verschilt nogal. Wil je weten hoe het bij jouw leverancier zit, bijvoorbeeld met de weergave van de plafondprijzen of de energiebelasting, dan kun je dat het beste daar even navragen.

Het prijsplafond en dynamische tarieven

Heb je een contract met dynamische tarieven, dan verschilt de prijs van stroom per uur en die van gas per dag. De overheid heeft lang met de grote energieleveranciers gediscussieerd, over hoe het prijsplafond toe te passen bij dynamische tarieven.

Uiteindelijk is besloten het prijsplafond bij dynamische tarieven te baseren op het tarief dat de consument in minimaal één maand gemiddeld betaalt. Per kWh elektriciteit of m³ gas. Neem bijvoorbeeld het uurtarief voor stroom: dat wordt dus niet meteen afgetopt, als de prijs in een bepaald uur boven het plafond uitkomt.

Het prijsplafond en zonnepanelen

Heb je zonnepanelen, dan ken je ongetwijfeld de salderingsregeling: de stroom die je oplevert, mag je wegstrepen tegen de afgenomen stroom. De overheid bouwt de salderingsregeling af, maar tot 2030 loopt deze nog door. Ook daar moeten de prijsplafond regels dus de komende jaren rekening mee houden. Daar heeft het kabinet het volgende op bedacht: het prijsplafond geldt alleen op het netto verbruik. Anders gezegd: eerst de salderingsregeling hanteren en daarna pas de prijsplafond regels.

Het prijsplafond werkt minder gunstig uit bij een warmtepomp

Heb je een warmtepomp, dan gebruik je gemiddeld meer stroom en weinig of geen gas. Voor gas is de plafondprijs lager, dus met een warmtepomp profiteer je minder van het prijsplafond. Het kabinet stelt dat dit meevalt, omdat het prijsplafond maar een tijdelijke maatregel is. Het prijsplafond geldt een jaar, terwijl de warmtepomp een levensduur van 15 à 20 jaar kent. Toch heeft het kabinet aangekondigd eigenaren van een warmtepomp meer tegemoet te willen komen, om de prikkel tot verduurzaming te behouden.

Het prijsplafond energie voor blokverwarming

Huishoudens met blokverwarming leken lang buiten de boot te vallen bij het prijsplafond. Maar ook hiervoor komt er nu een regeling. Het gaat naar schatting om zo’n 700.000 huishoudens. Dit gaat overigens niet direct per 1 januari gebeuren, ook het bedrag is nog niet bekend. Het kabinet werkt namelijk nog aan de regeling. De verwachting is dat het in de loop van 2023 rond zal zijn. Het is de bedoeling dat huishoudens met blokverwarming via hun woningcorporatie of de vereniging van eigenaren geld krijgen.

Daarnaast is er nog een groep die oorspronkelijk buiten de prijsplafond regels viel, namelijk woningen met gedeelde aansluitingen. Denk daarbij aan studentenhuizen, woongroepen, woonzorginitiatieven en vergelijkbare panden met gesplitste aansluitingen. Zij delen een aansluiting en gaan daarom ook het prijsplafond delen.

Appartementencomplexen hebben vaak een gezamelijke aansluiting, blokverwarming.

Overstappen van energieleverancier kan ook met prijsplafond

Overstappen van energieleverancier heeft dus geen invloed op het prijsplafond voor energie. Daar is immers rekening mee gehouden. De laatste tijd is er weer meer aanbod van energiecontracten gekomen. Dus wellicht loont het voor jou de moeite om over te stappen. Zo nu en dan vergelijken is in ieder geval aan te raden. Vergelijk de aanbiedingen van de verschillende energiemaatschappijen met onze vergelijker hieronder!