Een autoverzekering alleen voor hoger opgeleiden, mag dat?

Geen acceptatieplicht bij autoverzekeringen

Mag een verzekeraar klanten weigeren op basis van opleiding of andere criteria? Ja, dat mag, maar lang niet altijd. Het ligt met name aan het type verzekering: bij autoverzekeringen bijvoorbeeld mag je klanten uitsluiten. Voor een autoverzekering geldt namelijk geen acceptatieplicht, zoals bij zorgverzekeringen. Een verzekeraar mag dus bij sommige verzekeringen groepen uitsluiten op basis van bijvoorbeeld leeftijd of, zoals Promovendum doet, op basis van opleiding.

Waarom maakt Promovendum dit onderscheid?

Volgens Promovendum veroorzaken hoger opgeleiden minder schade. Hierdoor is het risico voor de verzekeraar lager en kan de premie omlaag. Op de site van Promovendum staat dat zij de stelling dat hoger opgeleiden minder schade maken baseren op ‘schadestatistieken en jarenlange ervaring’. De definitie van Promovendum van hoger opgeleiden is iedereen met een afgeronde havo-, vwo-, hbo- of universitaire opleiding.

Promovendum kreeg veel bekendheid door de autoverzekering-reclames, maar biedt ook andere verzekeringen zoals inboedel-, schade-, reis- en zorgverzekeringen. Op de meeste verzekeringen biedt Promovendum korting voor hoogopgeleiden, behalve op de zorgverzekering. Voor zorgverzekeringen mogen verzekeraars niemand weigeren, hiervoor geldt namelijk een wettelijke acceptatieplicht.

Discrimineert Promovendum?

Het selecteren op opleidingsniveau lijkt op discriminatie, er is immers sprake van ongelijke behandeling. Toch mag Promovendum dit doen. Van discriminatie is in dit geval namelijk wettelijk gezien geen sprake. Ongelijke behandeling op basis van bijvoorbeeld leeftijd of opleiding mag in een aantal gevallen, als daar een gegronde reden voor is. Voor Promovendum is de gegronde reden voor de ongelijke behandeling naar opleidingsniveau dat hoger opgeleiden minder schade veroorzaken.

Een ander voorbeeld van toegestane ongelijke behandeling is de hogere verzekeringspremie die jongeren betalen voor een autoverzekering. Hiervoor is het argument dat jongere bestuurders meer schades veroorzaken dan bestuurders in andere leeftijdscategorieën.

Risicoselectie kritisch bekeken

Selecteren en uitsluiten op opleidingsniveau is dus toegestaan, maar is het ook wenselijk? Critici wijzen erop dat het de solidariteit ondermijnt, en daar is verzekeren juist op gebaseerd.

Wat Promovendum doet scharen critici onder risicoselectie: het aantrekken van klanten met een lager risicoprofiel door ze een lagere premie te bieden. In dit geval zijn dat de hoger opgeleiden, die minder schade veroorzaken. Een gevolg daarvan is dat andere verzekeringsmaatschappijen meer lager opgeleiden verzekeren, die meer schade veroorzaken, wat bij deze maatschappijen leidt tot een hogere premie.

De kritiek op het beleid van Promovendum komt niet van de eerste de beste. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) brachten in 2014 het rapport ‘Gescheiden werelden’ uit. Promovendum wordt hierin genoemd als voorbeeld van een verzekeraar die bijdraagt aan ‘een sociale scheidslijn langs opleidingsverschillen’. Ook de Consumentenbond sloot zich aan bij de conclusies van dit rapport.

De zaak van de gestolen auto

Hoe liep het af met de zaak waarin Promovendum weigerde de gestolen auto van een verzekerde te vergoeden? De verzekerde volgde op het moment van afsluiten van de verzekering een hbo-opleiding, maar maakte deze niet af. Promovendum stelde dat de verzekerde bij de aanvraag de vraag naar de hoogst afgeronde opleiding onjuist had beantwoord. Promovendum weigerde uit te keren, beëindigde de verzekering en eiste dat de verzekerde 2.000 euro onderzoekskosten zou vergoeden.

De verzekerde stapte hiermee naar de geschillencommissie van het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening. Die gaf de verzekerde gelijk: de verzekerde zelf voldeed weliswaar niet aan de opleidingseis van Promovendum, maar zijn toenmalige partner wel.

De geschillencommissie stelde dat Promovendum de dagwaarde van de auto moet vergoeden. Ook moet Promovendum de verzekering weer herstellen, maar alleen als de klant dat zelf nog wil.